Onze natuur verandert, tijd voor echte keuzes

Er worden nogal wat misvattingen de wereld ingeslingerd over hoe onze natuur eraan toe is en wat de invloed van stikstof is. Terwijl juist nu de tijd is om de feiten onder ogen te zien en echte keuzes te maken.
Door Armanda Govers

Op het platform Wynia’s Week verwijt Arnout Jaspers ecologen dat ze verzwijgen dat er, vanwege CO2, wereldwijd een tekort aan stikstof is. Dat is een misvatting. Ecologen vertellen ons dat stikstof in de wereld problematisch verdeeld is. Stikstof werkt namelijk anders dan CO2. CO2 is ongeacht waar je het uitstoot een probleem, stikstof slaat lokaal en regionaal neer en kan ter plekke schade veroorzaken. Op sommige plaatsen is er meer dan de natuur aankan, op andere minder.

Wij importeren bijvoorbeeld sojaveevoer uit Zuid-Amerika. Het stikstof in dit voer blijft via de ontlasting van onze veestapel deels in ons land achter. Intussen verarmt de bodem in Zuid-Amerika, omdat wij er voedingsstoffen onttrekken. Jaspers schrijft dat de natuur geen overschot, maar juist een tekort aan stikstof heeft. Maar dat verschilt dus per regio en per natuurgebied.

Het onderzoek dat Jaspers aanhaalt bevestigt dit: ‘In de afgelopen eeuw heeft de mens het wereldwijde aanbod van reactief stikstof meer dan verdubbeld door industriële en agrarische activiteiten. Langetermijngegevens tonen echter aan dat de stikstofbeschikbaarheid in veel regio’s van de wereld afneemt. Reactieve stikstofinput is niet gelijkmatig verdeeld, en wereldwijde veranderingen, waaronder verhoogde CO2 niveaus en stijgende temperaturen, beïnvloeden het aanbod van stikstof in het ecosysteem in verhouding tot de vraag.’

Jaspers heeft gelijk dat CO2 een voedingsstof is voor planten en bomen. Maar het warmt ook de Aarde op en veroorzaakt droogtes. Een uitgedroogde boom heeft niets aan CO2, of welke voedingsstof dan ook. Zo ontstaat de ironische situatie dat bossen door al die CO2 minder CO2 kunnen opnemen.

Ook de stelling dat wereldwijd door CO2 en warmte meer natuur is ontstaan verdient nuancering. Het gaat vooral om bos dat op ontdooiende permafrost groeit. Uit die voorheen bevroren grond komt nu methaan en CO2 vrij, meer dan de nieuwe bomen kunnen vastleggen.

In 2019 publiceerde het Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services een rapport over de staat van de natuur in onze wereld. Deze autoriteit is opgericht door bijna honderd overheden als brug tussen wetenschap en natuurbeleid. 150 deskundigen uit vijftig landen schreven het rapport. Nog eens 350 ondersteunende auteurs werkten eraan mee. Het onderzoek haalt meer dan 15.000 wetenschappelijke publicaties en beleidsdocumenten aan. De conclusie: de snelheid waarmee de natuur de afgelopen vijftig jaar veranderde is ongekend. De grootste aanjagers hiervan zijn veranderingen in land- en zeegebruik, exploitatie van organismen, klimaatverandering, vervuiling (onder andere stikstof) en invasie van uitheemse soorten.

Onlangs concludeerde de Raad voor leefomgeving en infrastructuur dat dit ook voor ons land geldt. Maar je hoeft geen rapporten te raadplegen om te weten dat dit waar is. Nederland verandert voor onze ogen. Er zijn amper winters meer waarin we op slootjes kunnen schaatsen. En waar je vroeger niet zonder paraplu de deur uit kon, is regen nu eerder uitzondering dan regel. Agrariërs en huiseigenaren ondervinden nu al schade door de droogte.

Automobilisten zullen het wellicht niet missen dat ze geen insecten meer van hun voorruit hoeven te wassen, maar dit laat van dichtbij zien hoe het gaat met de insectenpopulatie. De staat van de natuur is in ons land niet goed. Nog maar 14 procent van Nederland is bos of natuurgebied. Dit terwijl natuur essentieel is voor het menselijk welbevinden.

Ook de meeste conservatieven en liberalen vinden natuur belangrijk. Stikstof is zeker niet het enige probleem, maar het is wel onderdeel van het probleem. Dat vraagt om keuzes. We kunnen niet én meer vliegen én meer huizen, energiecentrales en wegen bouwen én onverminderd veel vee houden. Dat mogen we erkennen, en daar mogen we iets aan doen.

Armanda Govers, milieujurist